IBS to skrót od Irritable Bowel Syndrom, co można przetłumaczyć jako zespół jelita wrażliwego. Jest to przewlekłe schorzenie, którego istotą są zaburzenia pracy jelit. IBS nie jest chorobą śmiertelną, ale może pogorszyć jakość życia osoby chorej. Na szczęście wystarczy odpowiednia dieta, by znacząco zredukować nasilenie objawów.
IBS – na czym polega?
IBS, czyli zespół jelita wrażliwego, jest jednym z najpowszechniejszych schorzeń układu pokarmowego – szacuje się, że dotyka nawet około 30% populacji, przy czym jego objawy zazwyczaj występują u osób młodych, po 20-tym roku życia.
Za główne przyczyny występowania przypadłości uważa się zaburzenia w obrębie flory jelitowej wynikające z nieodpowiedniej diety oraz siedzącego trybu życia. Niekorzystne zmiany w działaniu jelit mogą wynikać również z długotrwałego przyjmowania leków (np. antydepresyjnych, antybiotyków i innych). Oczywiście IBS może wystąpić również u osób, które musiały poddać się operacji w obrębie przewodu pokarmowego. Coraz częściej mówi się także, że IBS jest zaburzeniem psychosomatycznym, który ma związek z długotrwałym obniżeniem nastroju czy wysokim lękiem.
Objawy zespołu jelita wrażliwego
Objawy IBS to wszelakie przypadłości odczuwane w obrębie jelit i związane z wypróżnianiem. Najczęściej są to:
- silne bóle brzucha o charakterze skurczowym; u większości chorych ból jest najsilniejsze w lewej, dolnej części podbrzusza,
- zmiana konsystencji stolca; u części chorych stolec staje się twardy, co przekłada się na występowanie zatwardzeń, u innych pojawia się biegunka,
- zmiana częstości wypróżnień – jej zmniejszenie lub zwiększenie,
- występowanie wzdęć.
Mniej charakterystyczne objawy zespołu jelita drażliwego to:
- zgaga,
- szybkie uczucie pełności po posiłku,
- pieczenie i ból w nadbrzuszu,
- mdłości, wymioty,
- ciągłe odbijanie,
- pojawianie się śluzu w stolcu,
- ból odczuwany w czasie stosunku seksualnego (u kobiet),
- często uczucie parcia na pęcherz – mimo jego niewielkiego wypełnienia,
- bóle pleców,
- ciągłe zmęczenie,
- poczucie obrzmienia, dyskomfort.
Jak zdiagnozować IBS?
Należy pamiętać, że symptomy zespołu jelita wrażliwego są podobne do objawów wielu innych, o wiele bardzo groźnych chorób – na przykład do symptomów nowotworu jelita grubego, żołądka czy trzustki albo do choroby Leśniowskiego-Crohna. Objawy alarmowe, które mogą wskazywać, że chodzi o coś poważniejszego niż IBS, to:
- krótki czas trwania objawów (np. biegunka pojawiła się w ciągu ostatnich dwóch tygodni i nie odpuszcza),
- obecność krwi w stolcu; sygnałem krwawienia z przewodu pokarmowego jest zmiana koloru stolca na czarny; występowanie na stolcu świeżej krwi – np. w postaci krwistych nitek ze śluzem, wskazuje raczej na obecność hemoroidów, aczkolwiek i to trzeba sprawdzić,
- utrata masy ciała bez zmiany diety,
- zmiany w morfologii krwi, zwłaszcza anemia i zwiększona liczba białych krwinek,
- zwiększenie się obwodu brzucha,
- występowanie gorączki.
IBS diagnozuje się drogą wykluczenia. Konieczne jest przeprowadzenie gastroskopii oraz kolonoskopii, u kobiet dodatkowo wskazane jest badanie ginekologiczne (fizykalne oraz USG). Jeśli badania te nie wskazują na występowanie innych chorób, wówczas stwierdza się, że objawy odczuwane przez pacjenta wynikają z zespołu jelita drażliwego.
Leczenie zespołu jelita wrażliwego
W leczeniu IBS główną rolę odgrywa odpowiednia dieta. Oto jej najważniejsze zasady:
- wskazane jest jedzenie 4-5 posiłków dziennie,
- należy całkowicie zrezygnować z alkoholu albo mocno go ograniczyć,
- wskazane jest zrezygnowanie z jedzenia smażonych lub ostro doprawionych potraw,
- trzeba jeść dużo warzyw i owoców, a także produktów zawierających błonnik,
- w celu zmniejszania wzdęć trzeba ograniczyć jedzenie cebuli, czosnku czy bobu, a także napojów gazowanych.
Dodatkowo wskazane jest codzienne przyjmowanie probiotyków. Leki (ryfaksymina alfa, loperam czy makrogole) stosowane są jedynie w niektórych przypadkach i jedynie ze wskazania lekarza.